Prodor gotike i renesanse
Pravo na nasleđe Nemanjića isticao je i bosanski ban Tvrtko. zasnivao ga je na posedu područja koja su ranije pripadala njihovoj državi i na svom nemanjićkom poreklu po ženskoj liniji. Poručio je rodoslov, iz kojeg se videlo njegovo svetorodno poreklo, krunisao se u Mileševi i uzeo titulu kralja Srba i Bosne - koju su njegovi naslednici zadržali do pada države pod Turke - usvojio je običaje i činove srpskog dvora.
Bosna se uključuje u celinu srpskog stvaralaštva svojom ćirilskom rukopisnom knjigom i njenim ukrasom iz 14. i 15. veka. Po svom sastavu te knjige se nisu razlikovale od pravoslavnih liturgijskih rukopisa, mada su većinu poručili pripadnici crkve bosanske. Samo je jedna među njima bila određena za katolički kult. Tip inicijala i zastavica pretežno je nastavljao tradiciju teratološkog, geometrijskog i figurativnog ukrasa srpskih knjiga od Miroslavljevog jevanđelja do rukopisa iz 13. veka. Ali, krajem 14. i početkom 15. veka došli su do izražaja primorski, gotički uticaji. Knjige ukrašene za bosanski dvor ili za hercega Stefana Vukčića Kosaču, na početku 15. veka - poput Mletačkog zbornika, Hvalovog rukopisa ili Hrvojevog splitskog misala (jedine glagoljske i katoličke knjige u ovoj skupini) - imaju scene i figure gotičkog stila. Njuh su uradili umetnici iz dalmatinskih gradova, pre svega iz Splita, koji se u to doba nalazio u vlasti kraljevine Bosne.
Jugoistočni deo države, do 14. veka pod vlašću Nemanjića, dosta se izdvojio iz Bosne i počeo nazivati Hercegovinom. Vlasteoska porodica Hranića-Kosača, koja je tu vladala, pripadala je pravoslavnoj crkvi i ulazila u jurisdikciju mitropolije sa sedištem u manastiru Mileševi. Kao ktitori, članovi ove vladarske kuće oslanjali su se na primorske graditelje, od primorskih zlatara poručivali su nakit i skupoceno posuđe, od krojača bogata odela, a slikari iz Dubrovnika i Kotora dolazili su im prilikom živopisanja crkava ili su od njih poručivane ikone. Zato nije ni čudo što je u pravoslavnom manastiru Savini, zadužbini hercega Stefana u Boki kotorskoj, u neposrednoj blizini njegove zimske prestonice Novog, sredinom 15. veka, izveo freske najveći gotičko-renesansni slikar u primorju, Kotorani Lovro Dobričević. Stil je zapadnjački, ikonografija bikonfesionalna, natpisi srpski, dok je manastir podignuta kao pravoslavni.
Lovro Dobričević i većina domaćih slikara u Kotoru i Dubrovniku u 15. i 16. veku sledili su pouke venecijanskih slikara, koji su prošli put od gotičko-vizantijskih shvatanja do rane renesanse. Radili su, uglavnom, za katoličku pastvu, ali neretko su pozivani da slikaju i za pravoslavne. Florentinsko-ferarska unija, iz 1440. godine, omogućila je prodor zapadnjačkog jezika slika u nekad zatvorenu pravoslavnu sredinu. Ona je počela, u jednom času, da prihvata vizantijsko-gotičke mešavine (freske u bogorodičnoj crkvi u Mržepu iz 1451, minijature u jevanđelju iz manastira Beočina, Muzej pravoslavne crkve, Beograd, br. 357, itd.) s poverenjem koje ranije u njih nije imala.
Kada su na Cetinju, između 1494. i 1496. godine, ćirilskim pismenima odštampane prve srpske liturgijske knjige, zaslugom oblasnog gospodara Crne Gore Đurđa Crnojevića, grafičke ilustracije bile su prevashodno u toj stilskoj prožetosti. Štamparija donesena iz Venecije, majstori štampari bili su domaći, ali su grafičari morali biti iz neke kotorske ili dubrovačke slikarske radionice. Na scenama praznika u Oktoihu petoglasniku ikonografska rešenja su pouzdano vizantijska, pravoslavna, ali je crtež posve gotički, s naturalističkim osobenostima. Međutim, zastavice, inicijali i vinjete su u celini renesansni, često s krilatim putima, cvećem i lozicama. Izrađeni su u duhu venecijanske štampe iz istog doba.
Jedni za drugima, ti poslednji ostaci nekadašnjih država Srba u srednjem veku srušili su se pod udarom Turaka: Bosna 1463, Hercegovina 1481, a Crna Gora u poslednjim godinama 15. veka. Srpsko slikarstvo pod Turcima još dugo se hranilo životodavnim sokovima crpenim s velikih dela iz doba samostalnosti.
Prijem 